İkinci el motorlu kara taşıtlarının ticaretini düzenleyen yönetmelik 13 Şubat 2018 tarihli Resmi Gazete'de yayınlandı, 10. ve 14 maddesinin geçici 1. Maddesi dışındaki hükümler yürürlüğe girdi.
Yaşanan onca mağduriyete karşın bu konuda şimdiye kadar herhangi bir düzenlemenin yapılmamış olması dikkate alındığında düzenlemenin önemli bir boşluğu dolduracağını söyleyebiliriz.
Düzenlemenin önemli bir eksiklikle çıktığını söylemeden geçemeyeceğim. Düzenleme 2. El satışı yapan ticari işletmelere yönelik bazı kurallar getirmekte bu işletmelerden araç satın alan tüketicilere koruma alanı sunmaktadır. Ancak bilindiği gibi sosyal medyanın hayatımıza yoğun bir şekilde girmesiyle ikinci el satışlarında tüketiciden tüketiciye satışlarda önemli bir yer tutmaktadır.
Yönetmelik tüketici yasasının devamı niteliğinde olmadığı için teknik olarak tüketiciden tüketiciye satışları da pekâlâ kapsayabilir, bu şekilde yapılan satışlarda satıcı ile alıcı arasındaki ilişkiyi de düzenleyebilirdi. Örneğin noterlerin yükümlülüklerini düzenleyen 21. Maddeye bir bend eklenerek tüketiciden tüketiciye satışlarda da belli bir yaşa kadar olan araçlarda aracın üzerinde mevcut hasarların, varsa değişen/boyanan parçaların, meydana gelmiş arızaların ve varsa aracın fiyatını etkileyen önemli durumların neler olduğunun beyanı/taahhüdünün noter sözleşmesine dercedilmesi sağlanabilirdi.
Peki yeni düzenleme neler getiriyor bir ona bakalım
Öncelikle düzenlemenin sadece ikinci el araç satan galericilerin sorumluluklarını düzenleyen bir yönetmelik olmadığını, bu tür satışlar ile ilgili tüm süreci baştan aşağı düzenlediğini söylemeliyim. Münferit işyerlerinin ruhsat aşamasından başlayan, toplu işyerleri yapılacaksa ya da bu tür satışlara yönelik Pazar Yeri oluşturulacaksa bu yerin asgari koşullarını da belirleyen kapsamlı bir düzenleme.
İşyerlerine düzenleme getirildi
2. El araç satışı yapan işletmelerin Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'ndan bir yetki belgesi alması zorunlu halde geldi
İşyeri açanlarla ilgili bazı asgari şartlar aranacak artık;
Zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, görevi kötüye kullanma, hileli iflas, İhaleye fesat karıştırma, kaçakçılık, haksız mal edinme, gibi suçlardan hüküm giyenler artık galerici olamayacak.
Yönetmelik sadece galerici ile tüketici arasındaki ilişkiyi düzenlemekle kalmıyor aracını galerici eliyle satmak isteyen vatandaş ile Galerici arasındaki ilişkiyi de düzenliyor. Yönetmeliğin 12 maddesinde Taşıt Teslim Belgesi düzenlenerek hem aracılık hizmeti karşılığında işletmeye ne tür bir ücret ödeneceği, aracın ne zaman teslim alındığı, ne kadar bir süre kalacağı, araç teslim alınırken araç üzerinde ne tür hasar bulunduğu, değişen parça ve benzeri bilgilerin kayıt altına alınması sağlanıyor. Böylelikle aracını galerici vasıtasıyla satmak isteyen tüketiciler de koruma altına alınmış oluyor.
Yönetmeliğin bir başka boyutu da satışa konu edilecek ikinci el aracın tüm yönleriyle tanımlanması sağlanıyor.
Satışa sunulan ikinci el aracın üzerinde bir tanıtım kartı bulundurmak zorunlu hale geldi. Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce de buna benzer birkaç bilgi kırıntısını içeren bir kart bulunduğunu biliyoruz. Ancak yönetmelik bunu çok daha net ifadelerle/çizgilerle belirlemekte, hangi bilgilerin bulunması gerektiğini açık bir şekilde hüküm altına alınmaktadır. Örneğin aracın markası, modeli, Model yılı, motor ve şasi numarası plaka numarası, yakıt türü, kilometresi, satış fiyatı, boyalı ve değişen parçalar varsa neler olduğu, hasar kaydı varsa hangi nitelikte bir hasar olduğu, araç üzerinde rehin veya haciz bulunup bulunmadığı gibi bilgilerin yer alması zorunlu hale geldi. Böylelikle tüketiciler araç üzerindeki bilgilere bakarak karşılaştırma yapabilecektir.
Ekspertiz Raporu zorunlu hale geldi, ücreti Galerici ödeyecek
Yeni düzenlemenin bir başka yeniliği de ekspertiz raporları ile ilgili. Bilindiği gibi, ekspertiz yapan firmaların çoğalması nedeniyle tüketiciler talep ettikleri takdirde ücretlerini kendileri karşılamak kaydıyla ekspertiz raporu alabiliyorlardı. Yönetmelik ekspertiz raporunu hem zorunlu hale getiriyor hem de bunun mali yükümlülüğünü satıcı firmaya veriyor. Ayrıca ekspertiz raporunun satıştan hemen önce düzenlenmesi de hüküm altına alınıyor. Tabi, bu zorunluluk sekiz yaşın altındaki ve 160000 kilometreye ulaşmamış araçlar için geçerli, bu sınırın üzerindeki araçlar müstesna tutulmuş.
Ekspertiz Raporu düzenleyecek firmalara da çeki düzen veriliyor. Her önüne gelen işyeri bu raporu veremeyecek. Bu hizmeti vermek isteyen firmalar Türk Standartları Enstitüsüne başvurarak yeterli olduklarını belgeyecekler. Yeterli olan firmalara ‘TSE Hizmet Yeterlilik Belgesi’ verilecek ve tüketiciler bu güvenli yerlerden hizmet almış olacaklar.
Kısa süreli de olsa garanti veriliyor
Yönetmelik ile motor, şanzıman, tork konvertörü, diferansiyel ve elektrik sistemi ile ilgili satış tarihinden itibaren 3 ay veya 5000 kilometreye kadar garanti veriliyor.
Noterlere de bir görev veriliyor
İkinci El Motorlu Kara Taşıtı Ticareti Bilgi Sistemi oluşturulması ve Satış tarihinde bakanlıkça istenen bilgilerin bu sisteme işlenmesi öngörülüyor, bilgilerin sisteme işlenmesi görevi de noterlere veriliyor. Ayrıca satışa ait düzenlemiş ekspertiz raporunun tarih ve sayısının, ekspertiz raporunda belirtilen bilgilerin, raporu veren firmanın ‘TSE Hizmet Yeterlilik Belgesi’ numarası gibi bilgilerin sisteme girilmesi gerekiyor.
Cezai yaptırımlar geliyor
Elbette yapılan düzenlemelerin gerçek hayatta yer bulması için aykırı hareket edenlere bazı yaptırımlar öngörmesi de gerekiyor, Aksi takdirde kağıt üzerinde güzel bir metinden öte bir anlam ifade etmez. Yönetmeliğin 23 maddenin 5. Fıkrası gereği yönetmeliğe aykırı hareket edenlere 3.000 lira para cezası uygulanacağı ve bu cezanın da bakanının talebiyle yetkili idarelerce yerine getireceği açıkça hüküm altına alınıyor.