Hünkarımız Sultan Abdülhamid hazretleri saltanatı boyunca Kur'an'ı Kerim'i kendisine devletin yükselmesi ve ilerlemesi için rehber edinmiştir. Bu manada görev verdiği ilmiyeden Yanyalı Hacı Ömer Lütfi Efendi Hazretleri ile birlikte başarılı çalışmalara imza atmışlardır. Yanyalı Ömer Lütfi Efendi tarafından huzur-ı şâhânede tefsir dersleri takrir edilmiştir. İlmiye sınıfından müderris olan Ömer Efendi Hazretleri devletinin yetiştirdiği değerli âlimlerden birisidir. Ömer Efendi, hazine koğuşunda hadis-i şerif hocalığı, huzur dersi muhatap ve mukarrirliği, Medine-i Münevvere’de Medrese-i Celîle-i Mahmûdiye müderrisliği yapmış, sayısız talebe okutmuş ve birçok da kitap yazmıştır. Kıymetli kardeşlerim, sarayda ki tefsir dersleri ilim ve Kur'an dili olan Arapça ile yapılıyordu lakin sultan hazretlerinin Ömer Efendi'ye verdiği emirle birlikte derslerden daha çok kimsenin faydalanması için sarayda ki dersler kaleme alındıktan ve sarayda sultan huzurunda okunduktan sonra müderrislerce Türkçe nüshaları da yazılmış, çoğaltılmış ve halka bedava dağıtılmıştır. Hünkarımız Sultan Hamid Hazretlerinin yaptırdığı Kur'an hizmetleri sadece bu anlatılanlar ile de sınırlı kalmamıştır. Sultan, Sırrı Paşa'ya değişik surelerin tefsirini yaptırıp neşrettirmiştir. Sırr-ı Furkan (İstanbul, 1896), Sır-ru'l-İnsan (İstanbul, 1896), Ahsenu'l-Kasas/ Tefsir-ı Sure-ı Yusuf, (İstanbul, 1893), Sırru'l-Meryem/ Tefsir-ı Sure-ı Meryem, (Diyarbakır, 1894), Srrr-ı Kur'an (İstanbul, 1886-1887) ve Sırr-ı Tenzil (Diyarbakır, 1895) bunlardan bazılarıdır. Hemen belirtelim ki bu tercümelerin hepsi tefsirdir ve bunlar Türkçe tefsir mahiyetindedirler. Meşrutiyetin 1908 yılında ilanına kadar Kur'an-ı Kerim'in tercümesi hareketi bu minval üzere devam etmiştir. Hünkarımızın iktidarı döneminde yine onun emriyle Kazan, Bakü, Orenburg, Tiflis gibi diğer Türk memleketlerinde Kur'an'ın tefsir ve tercümesi istikametindeki çalışmalar hızla devam etmiştir. Bu dönemde zuhur eden tercümelerden bazıları şunlardır: 1-Anonim, Kelam-ı
Şerif Tefsiri, iki ciltten ibarettir ve Tatarcadır. 2- Tefsir-ı Fevaid, Kazan, 1900; dört ciltten ibarettir Tatarcadır
3- Anonim, Yasin Suresi, Kazan, 1903; 4- Numan b. Emir b. Osman, Tefsir-ı Numani, Tatarca olup tamamlanmamıştır. Orenburg, 1907; 5- îbn-ı Esedullah el-Hamıdi, el-İtkan fi Tercemeti'l-Kur'an, Kazan, 1907-1911, (Tatarca olan bu eser, 1984 yılında İstanbul'da ofset olarak da basılmıştır.); 6- Mir Muhammed Kerim Mirza Far'ül-Alevi, Kitab-ı Keşfi'l-
Hakaik, Bakü, 1908; eser Azericedir. 7- Muhammed Hasan Mevlazade Şevkevi, Kitabu'l-Beyan fi Tefsiri'l-Kur'an, Tiflis, 1908; eser Azericedir. Türkçeye, Türklüğe, İslam'a ve Kur'an'a hizmet eden Halife Sultan Abdülhamid Efendimizin ruhu şad olsun, rabbim bizleri kendisiyle cennetinde kavuştursun inşallah.