(Tebriknâme-i Millî Uygulamaları)
Adam Smith, Thomas Robert Malthus, David Ricardo, John Maynard Keynes dünya iktisadının kurallarının belirlenmesinde bir zamanlar söz sahibi olmuşlardır. Günümüz iktisat politikalarının belirlenmesinde de teorisyenlere, politikacılara ilham kaynağı olan, isimlerini saydığım kişilerin fikirlerine inanın ki ne bizim ne masum insanlığın ihtiyacı yoktur. Bizler kendi model ve sistemimizi inşa etmeli ve yola öyle devam etmeliyiz. Günümüz şartlarına uygun iktisat sistemi yazacak bilgi, ilim ve irfanımızda, köklerimizde bulunmaktadır. Bizlere bu konuda en yakın ve en önemli örnek Sultan Hamid Han'dır, Hünkarımız II. Abdülhamid Han iktisat sistemi yazmıştır. "Geliştirdiği iktisat sistemini, içinde çok önem verdiği mali konuların da bulunduğu Osmanlı mali sisteminin hemen hemen tamamını kapsayan programını iktidarında uygulamıştır." (İktisat sistemi bulmuştur ifadesinin bir çok kaynağı vardır. Bir tanesini sizlerle paylaşmak istiyorum. "II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE YÖNETİMDE DEĞİŞİM
Halil İbrahim ÇELİK")
1- Hünkarımız II. Abdülhamid, Atiyye-i Seniyye’yi imparatorluğun bir simgesi olarak kullanmıştır. Bu durum imparatorluğun modernleşmesinde önemli bir rol oynamıştır çünkü
böylece sultanın hediyesi şeklinde de olsa sosyal yardımların devletin sorumluluğu
olduğu gösterilmiştir.
2- II. Abdülhamid Hazretlerinin döneminde de
iş kazası mağdurlarına daha öncede verilen “tekaüdiye” isimli maaş türü verilmeye devam edilmiştir.
3- Halkını korumak, kollamak için sultan hazretleri sosyal sigorta
sistemini imparatorluğa uygulamıştır.
4- II. Abdülhamid Han emeklilik sistemini ülkeye getirmiş
ve sosyal güvenlikle ilgili uygulamaları standartlaştırıp merkezileştirme yolundaki
adımları atmıştır.
5- Sultan Hamid fakirler ve ihtiyaç sahiplerinin yararlanması için Darülaceze ve Darülhayr
gibi kurumlar kurmuştur.
6- Sultan Hamid ithalat giderlerinin önemli bir kısmının cam ve kağıt için yapılan harcamalardan oluştuğunu tespit etmesinin ardından ülkede cam ve kağıt fabrikaları kurmuştur. Ayrıca Tebriknâme-i Millî anlayışına göre ithalat kalemlerini azaltmak zaruridir.
7- Sultan, Maslak çiftliğinde tarım okulu açmıştır. Bu okul, her sene dört yüz öğrenci yetiştirmiştir. Ayrıca Osmanlı memleketinin bir çok yerinde de ziraat okulları açılmıştır.
8- Uygulamalı okul olarak kurulan ziraat okullarında öğrencilerin işleri yerinde öğrenmesi esas kılınmıştır. Bu nedenle gerekli donanım ve ihtiyaçlar karşılanmıştır. Mesela 1898 yılında
Halkalı Ziraat ve Numune Çiftliği için süt veren altı baş inek pazarlık suretiyle satın alınmış ve Sultan Hamid Hazretlerinin emriyle
öğrencilerin uygulamalarda kullanması sağlanmıştır.
1907 yılında Halkalı Ziraat Mektebi ve Numune Çiftliği için yerli inek, boğa ve merinos
koç ile koyun alınmasına karar verilmiş ve öğrencilerin istifadesine sunulmuştur.
Ziraat derslerini yürütmek için eğitim komisyon heyeti oluşturulmuştur. Eğitim işinin yapılabilmesi için sadece muallimler ile yetinilmemiş hünkarın talimatıyla onlara yardım etmek için çeşitli ustalarda memur olarak okul kadrosuna dâhil edilmiştir.
9- Sultan Hamid Hazretleri 1877’de emisyonu genişletip mal ve hizmet karşılığında kağıt para bastırdı. Hünkarımız bahsi geçen yılda 3 milyon-7 milyon ve 6 milyonluk olmak üzere üç kere emisyonu genişletmiş ve para bastırmış, piyasaya da sürmüştür. Kağıt paralar piyasada olumlu karşılanmış, alım gücünü de arttırmıştır. İktidarı döneminde ihtiyaç oluştuğunda mal ve hizmet karşılığında para bastırmaya devam etmiştir.
10- Memurlara maaşları haricinde altın karşılığı olacak şekilde makbuzlar verilmesi sultanın talimatıydı. Memurlar istedikleri zaman bu makbuzları sarraflara götürüyor bozduruyor karşılığında altın alabiliyorlardı.
11- Hükümdarın talimatlarıyla sanayinin, ticaretin geliştirilmesine büyük önem verilmiştir ve bu noktada katkıda bulunanlar da hünkar tarafından altın ve gümüş liyakat madalyasıyla onurlandırılmıştır.
12- İstanbul'un ve Anadolu'nun ticaretinin gelişmesine hünkar büyük önem veriyordu. Bu sebeple ve paranın da rahatça dolaşabileceği en iyi ortamların Ticaret Hanları olduğunu bildiği için hanlar inşa ettirmiştir. Örnekler vermek gerekirse İstanbul Kapalıçarşı Evliya ve Ali Paşa Hanlarından söz edilebilir (1900 açılış tarihidir).
13- Padişah İstanbul'un ve Anadolu'nun pek çok yerine gelir getiren binalar inşa ettirmiştir. Örnek vermek gerekirse Beşiktaş Akaret Binaları hünkarın döneminden günümüze kalmışlardır.
14- II. Abdülhamid'in iktisat sisteminde denk bütçe çok önemlidir, yani anlayacağımız II. Abdülhamid, devlet bütçesini iktidarı döneminde denkleştirmiştir. Abdülhamid iktisat sisteminde "denk bütçeden asla taviz verilemez" ilkesi bulunmaktadır.
15- Sultan Hamid Han Devlet Muhasebe İdaresi kurmuştur. Muhasebe teşkilatının kurulması için Maliye Nezareti (Maliye Bakanlığı) dışında bir Divan-ı Muhasebatta kurdurmuştur (18 Kasım 1879).
16- Sultan iktisat konularında ülke menfaatleri söz konusu olduğunda özel sektörün de fikirlerini almak istemiştir. Bu sebeple de mali uzmanların fikirlerini alabilmek için "Heyet-i Müşavere-i Maliye'yi" kurdurmuştur (3 Şubat 1879).
17- Sultan Hamid Hazretleri Osmanlı parasının değer kaybetmesine asla rıza göstermiyordu. Para değerinin düşmesini engellemek için yılda bir sefer maliye nazırlığınca para değerini gösterir kağıtlar yayınlanıyordu. Bu kağıtlar her yıl padişah ve nazırlarca değerli olması için imzalanıyordu, yani bu şekilde hem yabancı ülkelere hemde özel sektöre "devlet parasının arkasındadır" mesajı veriliyordu.
