Bankaların Sorumluluğu
Tüketicinin şikayeti;
“24.01.2018 tarihinde ziraat bankasında 10.257 TL paramdan aksam 20.15 saati itibariyle farklı GSM’lere para aktarılmaya başlanmış. Toplam 27 işlem sonucu hesabımdaki tüm para çekilip aktarıldıktan sonra ek hesabımdan da para çekilip yine benim adıma farklı bir hesap açıp 5000 TL gibi bir parayı orada beklemişler. Ben müşteri hizmetini arayıp hesabı kapattıktan sonra o 5000tlnin 500tlsini çekilen ek hesaba yeniden aktardım.4500 TL’sini de çektim. Hesabımdan toplamda 5.757 TL para çekilmiştir.”
“Nesih Bey, Kardeşimin gönderdiği mesaj” diye mesaj göndermiş Zahit BORAK kardeşim. Doğal olarak tüketici hakları konusunda bizden yardım talep ediyor.
Tüketicinin mesajından anlaşıldığına göre tüketici kendi bilgisi dışında banka hesabından başka hesaplara para aktarıldığını iddia ediyor. Tüketicimiz gayet bilinçli bir tüketici gönderilen belgelerden anladığım kadarıyla cumhuriyet başsavcılığına suç duyurusunda da bulunmuş.
Bankalar bu durumlarda genellikle ‘şifrelerin tüketicilerin koruması altında olduğunu, şifre ile yapılması zorunlu bir işlemin üçüncü kişilerce yapılması halinde, oluşan bu zafiyetin tüketiciden kaynaklandığını ve sorumluluğun tüketiciye ait olduğunu’ ileri sürerek kenara çekilmeyi tercih etmektedirler. Böyle yapmakla da birçok tüketiciyi kandırabilmekte ve mağduriyetlerine razı etmektedirler.
Tüketicilerden yasaları bilmelerini bekleyemeyiz elbette, ancak konu tüketici hakem heyetlerine intikal ettiğinde bu tür savunmalar ne yazık ki yasalardan bihaber hakem heyetleri üzerinde de etkili olabilmektedir. Birçok hakem heyeti yapılan bu savunmayı gerekçe haline getirerek tüketicilerin taleplerini reddetmekte, tüketiciler hakem heyeti kararlarını yargıya taşımaktan çekindiği için de yapılan haksızlığı sineye çekmek zorunda kalmaktadırlar.
Hâlbuki bu yönde yapılan düzenlemeler ve bu konularda yüksek yargının verdiği kararlar oldukça açık ve sarihtir. 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanununun 15. Maddesinin 3. Fıkrası tam da bu konuyu açıklamaktadır: “…harcama belgesi düzenlenmeksizin çeşitli iletişim araçları yoluyla veya sipariş formu vasıtasıyla yapılan mal ve hizmet alımlarındaki hukuka aykırı kullanımlardan kaynaklanan zararlardan kart hamili sorumlu tutulamaz.” Görüldüğü gibi, yasa maddesi çok açık, ancak küllahı ters giydirmekte mahir bankalarımız bu açık maddeyi de farklı yorumlamaya kalkabilirler, bu nedenle Yargıtay 19. Hukuk Dairesinin verdiği örnek kararları suratlarına çarpmak gerekebilir. (Yargıtay 19. Hukuk Dairesi 2015/6084 Esas, 2015/16582 Karar No’lu karar)
Sonuç olarak söylemek gerekirse, Bankalar, sanal ortamda yapılan işlemlerin güvenliğini korumakla yükümlüdürler. Diğer bir deyişle, Bir tüketici herhangi bir işlemin kendisi tarafından yapılmadığını iddia ediyorsa banka bu işlemin tüketici tarafından yapıldığını ispat etmedikçe sorumluluktan kurtulamaz.
Şifre kullanılmak suretiyle yapılan işlemlerde üçüncü kişiler tarafından bir işlem yapılmış ve tüketici bu işlemin yapılmasında bir kusuru olmadığını iddia ediyorsa banka aksini ispat etmelidir, aksi takdirde tüketicinin maddi zararını tazmin etmek zorundadır.
Tüketici ne yapmalı?
Tüketici zararın tazmini için bankaya başvurmalı, banka bu talebi yerine getirmiyorsa yargı yoluna (Tüketici Hakem Heyetine ya da yetkili Mahkemeye) gitmelidir.
Bilindiği gibi, 6.860 liraya kadar uyuşmazlıklarda Tüketici hakem Heyetlerine başvuru zorunludur. Büyükşehir statüsündeki illerde;
4.570 liraya kadar olan uyuşmazlıklarda tüketiciler ikamet ettikleri ilçenin kaymakamlığı bünyesinde kurulu bulunan ilçe Tüketici Hakem heyetine,
4.570 lira ile 6.860 lira arasındaki uyuşmazlıklarda ise Ticaret İl Müdürlüğü bünyesindeki İl Tüketici Hakem Heyeti’ne,
6.860 liranın üzerindeki uyuşmazlıklarda Tüketici Mahkemelerine ya da bu sıfatla görev yapan Asliye Hukuk Mahkemelerine,
başvurulmalıdır.
Not: Bu arada önemli tüketici hakları savunucularından biri olan değerli dostum Ayhan TEKİN vasıtasıyla tüketici lehine verilen hakem heyeti kararlarına da ulaştım. Sayın TEKİN’in üyesi olduğu Meram Tüketici Hakem Heyeti bu heyetlerden biri. Hem sevgili dostumu hem de Meram Tüketici Hakem Heyetinin başkanını, raportörü ve üyelerini tebrik ediyorum.
